Vlinders

Een dankbaar kosmisch onderwerp

Haal de natuur in uw groep door een vlinderbak. De kinderen volgen de ontwikkeling van het eitje tot de vlinder. Door het observeren komen de kinderen vanzelf met vragen. En dat is nu net wat we met kosmische opvoeding en onderwijs willen. In het groter geheel werkt u meteen mee aan het jaar van de biodiversiteit. Besteed aandacht aan de verschillende soorten vlinders en de functie van de vlinder in het totaal.

Wist u trouwens dat de monarchvlinder een spectaculaire trektocht maakt van 3000 km? Wie van de kinderen zou meer over de monarchvlinder uit willen zoeken? Het begin van een komische les.

Begrijpend lezen

Tijdsvolgorde

Bespreek met de kinderen het aspect tijdsvolgorde. De signaalwoorden 'eerst, daarna, vervolgens en ten slotte' komen aan bod.
Pas dit toe op de levenscyclus van de vlinder: ei-rups-pop-vlinder. Laat eerst het clipje van beeldbank zien.

Probleem-oplossing

Sommige rupsen kunnen behoorlijke schade aanrichten. De rupsen vreten de net uitgekomen bladeren op (probleem). Daarnaast heeft deze rups brandharen. De brandharen veroorzaken jeuk, zwellingen en rode ogen. De haartjes vliegen door de lucht.

Oplossingen
  • Er wordt een bestrijdingsmiddel gebruikt in de eikenbomen.
  • Wegzuigen van rupsen of verbranden
  • Natuurlijke bestrijding door de sluipvlieg en grote poppenrover

Bron: Wikipedia

Mens en natuur

Classificatie
Het dierenrijk kunnen we verdelen in de ongewervelde en gewervelde dieren. Vlinderen behoren tot de ongewervelde dieren. In schema:

Ongewervelden
>geleedpotigen
>insecten
>schubvleugeligen>vlinders

Kenmerken insecten
  • kop-borststuk- achterlijf
  • bijna altijd drie paar poten

Bouw van de rups/ vlinder
Gebruik hiervoor werkblad drie van de vlinderlessen (zie link hieronder voor download). De naamgeving is tevens een woordenschatuitbreiding.

Metamorfose
De metamorfose verloopt via ei-rups-pop-vlinder. Bespreek tevens de volgorde in de tijd (temporele ordening: begrijpend lezen). Zie Yurls dieren.

Afhankelijk van de zon
De energiebron van al het leven is de zon. De zon beïnvloedt ook de vlinder. Hoe warmer het wordt, hoe sneller de verpopping.
Daarnaast heeft de vlinder warmte nodig om te kunnen vliegen (20 graden Celsius).
Vlinders en rupsen in de voedselketen
Rupsen, poppen vlinders zijn voedsel voor andere dieren.
Lesidee: Vlinderlessen p. 23 voedselketen (zie hieronder)
Wanneer er te weinig rupsen op worden gegeten kan er een plaag ontstaan (oorzaak-gevolg). Denk daarbij aan de processierups (bekijk de clip op Yurls dieren)

Functie in het geheel
Vlinders zuigen nectar (suiker, eiwitten en vitaminen) uit de bloemen. Tegelijkertijd bestuiven ze de bloemen. Daardoor blijft de soort bestaan.

Monarchvlinder

Info op diverse sites over de monarchvlinder.

Monarchvlinder

De reis van de monarchvlinder (Kennislink)

Monarchvlinder op vlindernet
Download materiaal

Vlindermateriaal Vlinderstichting

Vlinderlessen groep 5-6

Mens en cultuur

De zijderups

De zijderups wordt door de mens gekweekt voor zijn zijde. De vlinder legt eitjes op de witte moerbeiboom.
De pop bevat de zijdedraad. De Chinezen ontdekten op welk moment ze de pop moesten doden om de zijde te gebruiken.

Bron: Wikipedia zijderoute

Kennisnet zijderoute
Links

Webkwestie zijderups

Zijdevlinder Wikipedia

Zijderups als voedsel voor reptielen

Museumkennis zijderups

Mens en tijd

Picture
Tijd van piramides en farao's
In Luxor is een 3500 jaar oud fresco gevonden met de afbeelding van een kleine monarchvlinder. Het is daarmee de oudste afbeelding van een vlinder.

Bron: Wikipedia

Tijd van de steden en staten
Op 8 januari 1324 stierf Marco Polo, de handelaar die in de jaren 1271-1275 langs de Zijderoute naar China trok. Nu zijn ontdekkingsreizen al van veel eerder datum, denk aan de reizen van Feniciërs, Carthagers, Grieken en de Vikingen.

Het belang van Marco Polo en zijn reizen zit 'm in de bekendheid die ze krijgen in onze wereld. Polo heeft uitgebreid verslag gedaan van zijn reizen en zijn boek ‘Il Milione’ of ‘Boek van de miljoen wonderen’ werd een bestseller. Al kwam het in zijn tijd nog zó ongeloofwaardig over, dat men sprak van het 'Boek van de miljoen leugens'.

Citaat kennisnet

Mens en ruimte

Waar komen vlinders voor en waarom?

Vlinders geven aan dat het -op die plek- goed gaat met de natuur. Vlinders en rupsen hebben een voorkeur voor een bepaalde plant.
Indien een plant verdwijnt, verdwijnt ook de vlinder. Een vlinder is dus een indicator voor de natuuromgeving.
Leg de relatie tussen de rups/vlinder en zijn/haar voorkeursplant. Sommigen eten alleen maar een plant, andere eten van plantenfamilies.
Maak hier een dwarsverband naar de plantenlijn.

Voorbeeld
Kleine vos: brandnetel

Monarchvlinder
Ook bij dit aspect kunt u de monarchvlinder aan bod laten komen. Met name de trek van deze vlinder is bijzonder interessant.

Creatief