Paddenstoelen in de tien tijdvakken

Ook een onderwerp uit de natuur kunt u in de tien tijdvakken plaatsen. Misschien niet voor de hand liggend, maar wel interessant. Hoe? Lees daarvoor het onderstaande artikel. Aan het eind van het artikel kunt u suggesties vinden voor mogelijke verwerkingen. Kijk ook op Yurls plantenrijk.

Door: Andre Gilara | Update oktober 2015

Wat zijn paddenstoelen?
Paddenstoelen zijn de vruchten van schimmels. Schimmels kunnen zelf geen voedsel maken. Ze halen voedsel uit dood en levend materiaal. De schimmeldraden zijn onder de grond te vinden en zorgen ervoor dat resten van de natuur worden opgeruimd. We noemen schimmeldraden ook wel mycelium. 

Leuke paddenstoelenweetjes
Het verhaal achter de paddenstoel
Digibord: wandplaat paddenstoelen
Digibord: wandplaat champignon
Evolutie van de schimmels

Paddenstoelenwerkje (Montessorinet)

>Determinatietabel
>IPhone App

Grieken en Romeinen
3000 voor Chr. -500 na Christus
De Grieken waren niet dol op paddenstoelen. De Romeinen echter wel. Dat ging ook wel eens mis. Enkele paddenstoelen zijn erg giftig, zoals de groene knolamaniet (familie van de vliegenzwam). Deze paddenstoel werd door het eten van de Romeinse keizer Claudius gemengd.

Hoe liep het verder af?
De eerste moordpoging met giftige paddenstoelen mislukte echter. Claudius had last van buikloop en hield daarom het gif niet vast in zijn darmen. Bij de tweede poging lukte het echter wel: hij werd vermoord door zijn eigen lijfarts, Xenophos, die ook in het complot zat. Deze vermoordde Claudius door hem een giftige veer in zijn keel te steken (de Romeinen staken bij lange banketten veren in hun keel om de braakreflex op te wekken, zodat ze daarna met een lege maag verder konden eten).

Bron: Wikipedia: pagina over schimmels en Claudius

Monniken en ridders/ Steden en staten (middeleeuwen)
500-1000 / 1000-1500 na Christus
In dit tijdperk (500-1500 na Christus) hadden paddenstoelen een slechte naam. De mensen waren arm en zochten eetbare paddenstoelen in het bos. Sommige giftige paddenstoelen lijken op eetbare paddenstoelen. Een vergissing is zo gemaakt met als gevolg een dodelijke afloop.
Omdat de mensen de sterfgevallen niet begrepen werd er vaak aan hekserij gedacht.
Paddenstoelen kunnen ook ineens opkomen, de ene dag zag je geen paddenstoelen, de volgende dag wel. Dat moest wel hekserij zijn.
Vandaar ook de volgende namen: Satansboleet, heksenboleet, duivelsei.

>Laat kinderen zoeken naar bijzondere namen van paddenstoelen.

Ontdekkers en hervormers
1500-1600 na Christus
 Door de boekdrukkunst werd de kennis (naamgeving en bijzonderheden) meer verspreid. Steeds meer mensen konden lezen.
In de 17e eeuw werd de microscoop uitgevonden. Daardoor konden schimmels beter bestudeerd worden.
Antonie van Leeuwenhoek en de microscoop

Pruiken en revoluties
1700-1800
Tot nu toe dacht men dat 'planten' zich alleen konden voortplanten door middel van zaden.
Men kwam tot ontdekking dat schimmels sporen maken en dat uit die sporen nieuwe zwamvlokken ontstonden.
In die tijd was dit wereldschokkend nieuws maar tevens gevaarlijk. Je week af van datgene wat bekend was.  Er werd niets met deze ontdekking gedaan.

Omdat er veel schepen gebouwd moesten worden (voor de oorlogen tussen de Engelsen en Fransen) werd niet altijd het beste hout gebruikt. Het hout werd snel aangetast door de huiszwam. Schepen waren minder dan vier jaar bruikbaar.

Burgers en stoommachines
1800-1900
 In 1876 ontdekte de microbioloog John Tyndall dat schimmels bacteriën kunnen remmen.
Andere wetenschappers waren niet onder de indruk.

Wereldoorlogen
1900-1950
1928 Ontdekking penicilline
Alexander Fleming ontdekt in 1928 dat de schimmel Penicillium bacteriën doodt.
Fleming merkte dat tijden wereldoorlogen veel soldaten aan infectieziekten overleden. Hij wilde daar iets tegen doen.
Meer info
Bekijk de Klokhuisuitzending (zoek op penicilline)


Televisie en computer
1950 -nu

Hier kun je schimmels tegenkomen:
Klokhuis: schimmels 

Mogelijke verwerkingen (meervoudige intelligentie)

1. Verbaal-linguistische intelligentie
Woordenschatontwikkeling (bron: Fred Kelpin: Biologie in een montessorischool)

Paddenstoel
Een zeer snel groeiende zwam. Bestaat doorgaans uit een hoed op een steel. Is soms eetbaar, maar vaak giftig.

Steel
Hierop rust de hoed. Hij groeit boven de grond.

Manchet
Verdikking van de steel onder de hoed.

Zwamvlokken
Draden die zich onder de grond aan de paddenstoel bevinden.

Sporen
Hieruit groeien nieuwe paddenstoelen. Ze bevinden zich in de hoed.

Hoed met plaatjes
Hierin zitten de sporen. Het is de bovenkant van de paddenstoel.

Spelling
Schrijf je paddenstoel of paddestoel?
Uitleg op de kaart Spelling in beeld: regelwoord 25, regelwoord 26, regelwoord 27.

Lezen
Lees het Edu-boek over paddenstoelen.

2. Logisch mathematische intelligentie
Bereken de omtrek en oppervlakte van de hoed van een paddenstoel. Opbouw op Yurls rekenen.

3. Naturalistische intelligentie
Montessorimateriaal van collega's

Botanische mapjes 1
Botanische mapjes 2 (kopieervellen)

4. Kinesthetische intelligentie
Maak een sporendoos (Beeldbank)
Crea: Als paddenstoelen uit de grond schieten

5. Visueel ruimtelijke intelligentie
Beeldbank champignons
Beeldbank eetbare paddenstoelen

Meervoudige intelligentiekaarten (mb) downloaden (kinesthetisch, Intra- en interpersoonlijk)
Meervoudige intelligentiekaart paddenstoelen (Irma Smallegoor)

En zo kunt u meer opdrachten bedenken bij het onderwerp paddenstoelen


Ter verdieping
Voor degene die meer geïnteresseerd is in de evolutie ... (download artikel)


Gebruikte bronnen
F. Kelpin: Biologie in de montessorischool
Schooltv BeeldbankWikipedia
Update | oktober 2015